Şeker Kurumu tarafından 250 bin ton arak belirlenen nişasta bazlı şeker (NBŞ) kotasının, Bakanlar Kurulu kararıyla yüzde 30 artırılması pancar üreticisini endişelendirdi. Şekerpancarı yerine mısır, patates ve buğday gibi ana hammaddesinin dışındaki ürünlerden elde edilen nişasta bazlı şeker (NBŞ) üretim kotası her yıl yüzde 20- 35 oranında artırılıyor. Son arak Şeker Kurumu tarafından 250 bin ton arak belirlenen kota, Bakanlar Kurulu kararıyla yüzde 30 artırılarak 325 bin tona çıktı.

Şekerpancarı yerine mısırdan elde edilen NBŞ’ler ketçap, toz kahve kreması, bisküvi, meşrubat, şekerleme, hazır meyve yu, çikata, gofret, hazır puding, kek, hazır çorba gibi pek çok üründe kullanılıyor. Türkiye’de şeker sektörü bünyesinde yer an yedi tane pancar şekeri, beş tane nişasta bazlı şeker üreticisi mak üzere toplam 12 şirkete kota tahsis ediliyor.

Şeker Kanunu’na göre ülke toplam şeker kotasının yüzde 10’una kadar NBŞ üretimine izin verilirken; Bakanlar Kurulu, bu oranı yüzde 50 artırma ve aztma yetkisine sahip. Bununla birlikte Bakanlar Kurulu’nun bu kotayı son 10 yılda sürekli arttırdığı dikkat çekiyor. Karar sonrası çiftçiler şeker piyasasındaki dengenin pancar üreticileri eyhine bozulduğunu ve NBŞ kullanımıyla ekonomide 180 milyon lirık bir kaybın uştuğunu belirtti.

 

Lobiler çışıyor

TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Genel Başkanı Özden Güngör’e göre Türkiye tarımı ve ekonomisi açısından şekerpancarı tarımı ve şeker üretimi milyonlarca ailenin ve bireyin geçimi, geleceği, geliri ve istihdamı demek.

Şeker sanayi, hayvancılık ve yem girdisi başta mak üzere şekerpancarının birçok konuda Türkiye’nin stratejik ürünlerinden duğunu söyleyen Güngör, tüm güçleriyle şekerpancarından yapılan şekerin yerini glikoz, izoglikoz ve fruktoz şurubuna bıraktırmak isteyen lobilerin var güçleriyle çıştığını söyledi. Amaçlarının Türkiye’nin ve çiftçinin çıkarı, şekerpancarının sürdürülebilir üretimi ve topluma sağlıklı, doğ şeker yedirmek madığını kaydeden Güngör, buradaki amacın şeker fabrikarının özelleştirilmesi duğunu belirtti. Bir yandan şekerpancarı üretimine kotar getirilmesi; öte yandan çiftçinin üretimini sürdürememesi sonucu ortaya çıkacak ası şeker açığının ihracat ödemeleri ile deslendiği için “daha ucuz”a şeker üreten ülkelerden ve özellikle AB’den ith edilerek kapatılacağını ifade eden Güngör, pancar çiftçisinden esirgenen kaynakların AB’nin pancar, ABD ve Arjantin’in mısır üreticilerine ve çokuluslu agro-sanayi ellerine aktarılacağını savundu.

 

4.4 milyar darlık kayıp

Şeker-İş Başkanı İsa Gök, Türkiye’de neredeyse her yıl yaklaşık yüzde 50 oranında artırılan NBŞ kotarını pancar üreticisi ve gıda güvenliği ile hk sağlığı açısından tih bir pitika kararı arak gördüğünü belirtti.

Türkiye’de yüzde 10 an NBŞ kotasının yüzde 30 oranında artırılmasının pancar şekeri üretimi üzerinde 75 bin tonluk darmaya duğunu söyleyen Gök, bu durumun 126 bin dekar anda pancar tarımı yapılamaması ve 180 bin ton besi hammaddesi an küspenin ve kozmetik, ilaç, k gibi sektörlerde kullanılan yaklaşık 30 bin ton melasın yok ması demek duğunu söyledi.

Gök aynı zamanda pancar şekerinin üretim kapasitesinde uşacak düşüş neticesinde doğrudan istihdam ve nakliye sektörünün yaşadığı darma ile tarıms istihdamda yaklaşık 20 bin tarım işçisi iş ğını belirtti.

 

İstihdam azdı

Bunların yanında ekonomide yaklaşık 180 milyon lira kayıp uştuğunu kaydeden Gök, son 13 yılda yapılan yüzde 25 ila 50 oranlarındaki NBŞ kota artışları neticesinde uğranan kayıpları şöyle sıradı:

2.5 milyon tonluk şekerin üretilememesi, 320 bin hektar anda pancar tarımı yapılamaması, 4.4 milyar darlık üretim ve katma değer kaybı, 80 bin tarım işçisinin işini kaybetmesi, 6.3 milyon ton küspe, 840 bin ton melasın üretilememesi ve dayısıyla 210 bin tonluk et açığının uşması, pancar şeker sanayisinin yüzde 60 kapasiteyle çışması neticesinde miyetlerin artması.

 

Şeker tüketimi 1.84 büyüdü

Dünyada üretilen şekerin yüzde 99’u şeker kamışı ve şeker pancarından elde ediliyor. Bu yüzde yüz ka edilirse, hen dünyada üretilen beyaz şekerin yüzde 76’ı kamıştan ve yüzde 24’ü de şeker pancarından elde ediliyor. Dünyanın önde gelen kamış şekeri üreticileri Brezilya, Hindistan, Çin ve Tayland up, bu ülkelerin üretimleri ve arz-tep dengeleri doğrudan dünya şeker piyasarını etkiliyor. 2014/15 döneminde bu ülkelerin şeker üretimlerinde önemli miktarda düşüş gerçekleşmişse de, Brezilya, Çin ve Tayland dünya şeker üretiminin yaklaşık yüzde 34’ünü karşılıyor. 2012/13 ve 2013/14 dönemlerinde düşüş gerçekleşen Hindistan şeker üretiminin, 2014/15 döneminde bir önceki yıla göre yüzde 5.6 artırarak 25.8 milyon tona ulaşması bekleniyor. Dünyanın dördüncü büyük üreticisi an Çin’de de 2014/15’te üretim geçen yıla göre yaklaşık 1.3 milyon ton azarak 14.2 milyon tona ulaştı. Türkiye ise yüzde 1.3’lük payla 15’inci sırada yer ıyor.

Dünya şeker tüketimi 2014/15 döneminde yüzde 1.84 oranında büyüdü. Şeker tüketimi Uzakdoğu, MENA (Ortadoğu ve Kuzey Afrika) ülkeleri, Sahratı Afrika’daki büyüme, dünya ortamasının üzerinde gerçekleşti.

Çiftçilerin dörtte üçü üretimi bıraktı

Dünyanın en büyük şeker üreticisi Brezilya up, dünya üretimindeki payı yüzde 22’nin üzerinde. Bu ülkeyi yüzde 16’lık payla Hindistan ve yüzde 8’lik payla Çin takip ediyor.

Türkiye yüzde 1.3’lük payla 15’inci sırada yer ıyor. İl bazında en yüksek üretim Konya’da (yüzde 29) gerçekleştirilirken; bu ili Yozgat (yüzde10) ve Aksaray (yüzde 7) izliyor. Türkiye’de 300 bin hektar anda şekerpancarı ekiliyor. 1998’de 22 milyon ton an şeker pancarı üretimi 2014’te yüzde 23 azarak 17 milyon tona lerken, çiftçi sayısı da 450 binden 130 binlere düştü. Buna karşılık aynı dönemde hektar başına verim 44 tondan 57 tona yükseldi.

Nişasta bazlı şeker kayıtlı üretimi de yılda 600 bin tona yaklaştı. Kota dışında kan yaklaşık 230 bin ton yurtdışına ihraç edilmesi gerekiyor. Doğrudan ihracat miktarı 2014’te 167 bin 200 ton düzeyinde gerçekleşti.